Sociale en politieke structuren in het oudste Rome

Het oudste 'Rome', dat vermoedelijk die naam nog niet droeg, was een groepje dorpen van simpele lemen en rieten hutten. Men heeft wel gedacht dat die dorpen oorspronkelijk aparte 'staatjes' waren, maar het lijkt aannemelijker dat ze van het begin af aan of in elk geval heel snel in politiek opzicht één gemeenschap vormden. Uit de organisatie daarvan kan men iets opmaken uit instellingen en termen die in later tijd nog bewaard gebleven waren. Zo werd deze gemeenschap geregeerd door een koning of rex.  Het is heel goed mogelijk, maar niet zeker, dat deze koning vooral sacrale of priesterlijke macht en in oorsprong niet zoveel 'wereldlijke' macht bezat. Zeker is wel dat de Romeinse maatschappij als het ware opgebouwd was rondom het hoofd van elke familie. 

Zeer waarschijnlijk kende dit oudste Rome ook een volksvergadering (Latijn: comitia) , als had die mogelijk niet veel meer te doen dan de nieuwe koning toe te juichen en misschien over die dingen te beslissen die de koning of andere aristocratische heren aan haar voorlegden. Want de koning 'regeerde' in het begin zeker niet alleen. De oudste familiehoofden of de hoofden van de voornaamste families - het één is niet per se hetzelfde als het ander, maar het is goed mogelijk dat wat begon als vergadering van oudsten in de loop van de tijd een vergadering van voornaamsten werd - vormden een raad: de senaat of senatus (letterlijk 'raad van oudsten'). De leden ervan konden in elk geval met patres worden aangesproken en daarvan zou later de term patricii (patricërs) worden afgeleid ter aanduiding van de aristocratie binnen de Romeinse maatschappij. Voorlopig bleef die maatschappij overigens betrekkelijk primitief, al groeiden de nederzettingen op de heuvels bij de Tiber letterlijk naar elkaar toe en zijn er uit de 7de eeuw vondsten bekend, onder andere van een strijdwagen, die wijzen op duidelijke verschillen in bezit en rijkdom tussen de top van de maatschappij - misschien behoorde de wagen aan de koning - en de basis ervan. Maar de verzameling dorpen was nog geen stad en van een machtscentrum voor een wijdere omgeving was nog geen sprake. Dat zou veranderen met de komst van de Etrusken rond 600 v.Chr. 

De Etrusken gingen in Rome heel wat veranderingen doorvoeren in het politieke landschap. Ze hervormden het leger, ze introduceerden districten en voerden belastingen in. De laatste Romeinse koningen waren ook Etrusken. Deze koningen waren heel machtige figuren en hadden bijna alle macht. De Romeinse koningen hadden de functie van opperbevelhebber, opperrechter en opperpriester. Het is zeer waarschijnlijk dat het gezag van deze Etruskische koningen van Rome in toenemende mate als te autoritair ervaren werd door de Romeinse aristocraten. Misschien gaven de Etrusken de positie van rex meer politiek gewicht dan deze vroeger bezeten had. In elk geval is een aantal insignia die de waardigheid van het hoogste gezag in Rome moesten aanduiden van Etruskische oorsprong, zoals de fasces, bundels roeden met daarin een bijl, die door speciale dienaren voor de koning werden uitgedragen, en ook het recht van de hoogste gezagsdrager om op een speciale triomfwagen aan het hoofd van zijn zegevierende troepen een overwinningsparade in Rome te houden.

UIT: DE OUDHEID, NAEREBOUT & SINGOR